Teksty obowiązkowe (gimnazjum) - Henryk Sienkiewicz (Krzyżacy lub Quo Vadis lub Potop) POZYTYWIZM

Krzyżacy

Czas akcji : 1399 – 1410

Miejsca akcji : Tyniec, Mazowsze, Spychowo, Malbork, Ciekanów, Szczytno, Kraków, Grunwald

Bohaterowie:

*pierwszoplanowi – Zbyszko i Maćko z Bogdańca, Jurand ze Spychowa, Danusia Jurandówna, 

Jagienka

*drugoplanowi – Krzyżacy, Hlawa, Władysław Jagiełło, Ksiądz Kaleb

Plan wydarzeń:

1.Pojawienie się w gospodzie „Pod Lutym Turem” Maćka i Zbyszka

2.Przybycie księżnej Anny z orszakiem

3.Ślubowanie Zbyszka

4.Uwięzienie Zbyszka z powodu ataku na posła krzyżackiego

Teksty obowiązkowe (gimnazjum) - Adam Mickiewicz – Dziady cz. II ROMANTYZM

Plan wydarzeń:

1)Rozpoczęcie obrzędu Dziadów

2)Wezwanie duchów lekkich

3)Pouczenie wygłoszone przez duchy lekkie

4)Wezwanie duchów ciężkich

5)Opowieść Kruka o okrucieństwie pana

6)Opowieść Sowy o bezlitosnym panu

7)Pouczenie i przestroga, jaką wypowiada widmo Złego Pana przed zniknięciem

8)Wezwanie duchów pośrednich

9)Pouczenie wygłoszone przez ducha Zosi

10)Koniec Dziadów i przybycie tajemniczego Widma

Teksty obowiązkowe (gimnazjum) - Aleksander Fredro – Zemsta ROMANTYZM

Dramat → komedia

Temat utworu: intrygi bohaterów związane z wieloletnim, zaciekłym sporem między dwoma sąsiadami – Cześnikiem Raptusiewiczem i Rejentem Milczkiem - utwór opiera się głównie na kontraście charakteru tych postaci.

Wątki poboczne „Zemsty” to 

*dzieje miłości Klary i Wacława

*plany małżeńskie Cześnika

*dzieje komicznego Papkina.

Zemsta” jest też obrazem polskiej szlachty – kłótliwej, przewrażliwionej na punkcie swojego honoru, zdolnej do walki „na śmierć i życie” o byle błahostkę. Autorowi udało się więc w lekkiej i przystępnej postaci przemycić do utworu obraz typowo szlacheckich wad.

Teksty obowiązkowe (gimnazjum) - Ignacy Krasicki (wybrane bajki) OŚWIECENIE

Celem każdej z bajek jest przekazanie czytelnikowi morału – pewnej uniwersalnej mądrości, pouczenia. Stąd dobór uniwersalnych, typowych czy charakterystycznych bohaterów.

PTASZKI W KLATCE

"Czegóż płaczesz? - staremu mówił czyżyk młody -

Masz teraz lepsze w klatce niż w polu wygody".

"Tyś w niej zrodzon - rzekł stary - przeto ci wybaczę;

Jam był wolny, dziś w klatce - i dlatego płaczę".

* krótki dialog między dwoma czyżykami

*oba znajdują się w klatce, przy czym stary czyżyk trafił do niej niedawno, a młody jest w niej od zawsze

*Tematem utworu jest wolność. Dla młodego czyżyka nie ma ona większej wartości ze względu na to, że żyje w klatce, nie musi martwić się o jedzenie ani obawiać drapieżników.

Teksty obowiązkowe (gimnazjum) - Jan Kochanowski (Treny: V, VII, VIII oraz wybrane fraszki) RENESANS

Treny to cykl XIX utworów, tworzących całość. Zgodnie z wymogami gatunku, w całym cyklu pojawiają się kolejno wątki: żalu, opłakiwania straty, pochwał zalet zmarłej, pocieszenia i ukojenia bólu (napomnienia). Jest to najpopularniejsze polskie dzieło dotyczące problematyki śmierci, utraty ukochanej osoby „Treny” to nie tyle opowieść o zmarłej córce Kochanowskiego - Urszulce, ile historia rozpaczy jej rodziców (przede wszystkim ojca). To ojciec – i jednocześnie poeta – jest pierwszoplanowym bohaterem cyklu trenów.

TREN V

Jako oliwka mała pod wysokim sadem

Idzie z ziemie ku górze macierzyńskim szladem,

Jeszcze ani gałązek, ani listków rodząc,

Sama tylko dopiro szczupłym prątkiem wschodząc;

Tę, jesli ostre ciernie lub rodne pokrzywy

Uprzątając, sadownik podciął ukwapliwy,

Mdleje zaraz, a zbywszy siły przyrodzonej,

Upada przed nogami matki ulubionej.

Takci sie mej namilszej Orszuli dostało:

Przed oczyma rodziców swoich rostąc, mało

Od ziemie sie co wznióswszy, duchem zaraźliwym

Srogiej śmierci otchniona, rodzicom troskliwym

U nóg martwa upadła. O zła Persefono,

Mogłażeś tak wielu łzam dać upłynąć płono?

Powtórka ze szkoły podstawowej

wyraz – słowo

głoska - najmniejszy, niepodzielny artykulacyjnie i słuchowo element mowy ludzkiej; dźwięk mowy

litera - znak graficzny głoski, właściwy pismom alfabetycznym

sylaba - naturalna jednostka artykulacji, której ośrodkiem jest samogłoska; zgłoska

zdanie - uporządkowana grupa wyrazów, która zawiera zrozumiałą informację

zakres z gimnazjum; świadomość językowa 2

Przecinek stawiamy w zdaniach:

*wynikowych

*przeciwstawnych

Przecinka nie stawiamy w zdaniach:
*łącznych

*rozłącznych

ŚREDNIK

*Średnik stawiamy w celu oddzielenia samodzielnych części wypowiedzenia, w miejscach, w których oddzielenie kropką byłoby zbyt silne, a oddzielenie przecinkiem niewystarczające (średnik często stosuje się przy wymienianiu w podpunktach, w definicjach encyklopedycznych).

*Średnik należy umieścić również w zdaniach zawierających rozbudowane wyliczenia, w których wielokrotnie użyto przecinków

*Średnik używany jest najczęściej w rozbudowanych wypowiedzeniach złożonych  

zakres z gimnazjum; tworzenie wypowiedzi

Opowiadanie:

1. wstęp - przedstawienie bohatera i miejsca zdarzeń, wprowadzenie do wydarzenia głównego

2. rozwinięcie - opowiadanie wydarzeń według planu z zachowaniem porządku chronologicznego i logicznego
3. zakończenie - przedstawienie epilogu opowiadanej historii, ocena zdarzeń, puenta

zakres z gimnazjum; analiza i interpretacja tekstow kultury część 2

tytuł - przyciąga uwagę odbiorcy, informuje o treści

podtytuł – uzupełnia tytuł o dodatkowe informacje

motto – (cytat na początku utworu literackiego lub którejś z jego części) – myśl przewodnia, komentarz autora, klucz do interpretacji utworu

apostrofa - (bezpośredni i uroczysty zwrot do adresata ) - Wykorzystuje sie go w celu wywołania określonego wrażenia u odbiorców, wprowadzenia nastroju

puenta - (zaskakujące sformułowanie umieszczone na końcu utworu literackiego) - podkreślające sens wypowiedzi

punkt kulminacyjny - (moment, w którym napięcie w utworze jest największe ) -poprzedza bezpośrednio nagły zwrot i rozwiązanie akcji

zakres z gimnazjum; analiza i interpretacja tekstow kultury część 1

Epika → narrator

                   *narrator wszechwiedzący – zna wszystkie wydarzenia w utworze, uczucia i myśli bohaterów, ich przeszłość itp

                    *narrator bezpośredni– należy do świata przedstawionego, najczęściej jeden z głównych bohaterów

                    *narrator ujawniony – pokazuje swoja obecność (np. poprzez słowa „ja” „my”)

                    *narrator świadek – opisuje wydarzenia „z zewnątrz” w formie w jakiej robiłby to naoczny świadek

Liryka → podmiot liryczny

        - liryka bezpośrednia – podmiot ujawnia się

        - liryka pośrednia – uczucia i myśli podmiotu lirycznego nie są ukazane wprost

        - liryka zwrotu do adresata – zwraca się do odbiorców

Dramat → brak narratora, wypowiadają się bohaterowie – tekst główny (dialogi, monologi) + didaskalia                                                                                                                         (tekst poboczny, odautorski)

zakres z gimnazjum; świadomość językowa

Styl - sposób kształtowania wypowiedzi językowej z wykorzystaniem środków stylistycznych.


Styl potoczny- styl używany głównie w codziennych wypowiedziach.
     
      Cechy stylu potocznego:

• występowanie kolokwializmów (wyrazów używanych tylko w języku potocznym),
  
• słownictwo nacechowane emocjonalnie
  
• zdania pojedyncze występują częsciej niż złożone
  
• równoważniki zdań
  
• powtarzanie wyrazów;
  
• mniejsza dbałośc o starannośc mowy
  
• wykrzyknienia, pytania, niedokończone zdania
  

zakres z gimnazjum; czytanie i sluchanie

Komunikacja językowa to proces porozumiewania się ludzi za pomocą znaków językowych

Funkcje komunikatów językowych :

-informatywna – przekazywanie informacji, faktów
-ekspresywna – wyrażanie uczuć, nastroju, emocji nadawcy
-impresywna – oddziaływanie na zachowanie odbiorcy, np. nakłanianie

-poetycka – skupia uwagę odbiorcy na sposobie przedstawienia komunikatu(środki stylistyczne)

-fatyczna - komunikaty wysyłane przez odbiorcę aby podtrzymać rozmowę lub zwrócić na siebie uwagę. (np. halo? Podczas rozmowy telefonicznej)

Wstęp.

Na blogu będę stopniowo rozwijać podpunkty z podstawy programowej ze strony CKE (http://cke.edu.pl/index.php/podstawa-programowa-ksztalcenia-ogolnego).