zakres z gimnazjum; analiza i interpretacja tekstow kultury część 1

Epika → narrator

                   *narrator wszechwiedzący – zna wszystkie wydarzenia w utworze, uczucia i myśli bohaterów, ich przeszłość itp

                    *narrator bezpośredni– należy do świata przedstawionego, najczęściej jeden z głównych bohaterów

                    *narrator ujawniony – pokazuje swoja obecność (np. poprzez słowa „ja” „my”)

                    *narrator świadek – opisuje wydarzenia „z zewnątrz” w formie w jakiej robiłby to naoczny świadek

Liryka → podmiot liryczny

        - liryka bezpośrednia – podmiot ujawnia się

        - liryka pośrednia – uczucia i myśli podmiotu lirycznego nie są ukazane wprost

        - liryka zwrotu do adresata – zwraca się do odbiorców

Dramat → brak narratora, wypowiadają się bohaterowie – tekst główny (dialogi, monologi) + didaskalia                                                                                                                         (tekst poboczny, odautorski)

narracja:

pierwszoosobowa – narrator używa czasowników w 1 osobie; jest subiektywny; należy do świata przedstawionego; ma ograniczoną wiedzę

trzecioosobowa – narrator wypowiada się w 3 osobie; jest obiektywny; nie należy do świata przedstawionego; ma nieograniczoną wiedzę

neologizm- wyraz, zwrot lub znaczenie wyrazu nowo utworzone w jakimś języku

*funkcja ekspresywna; wzbogacają słownictwo

*nadają utworowi oryginalny, wyszukany styl

*współtworzą niezwykłość tekstu

archaizm – wyraz stary, pochodzący z odległej epoki, lub nieużywana dziś forma wyrazu

*pozwalają poznać dawną epokę

*tworzą klimat starodawności

*przyczyniają się do poznania staropolszczyzny

zdrobnienie - wyraz powstały poprzez dodanie odpowiedniego formantu, oznaczający przedmiot mniejszy w stosunku do przedmiotu opisywanego przez wyraz, do którego dodany został formant

*funkcja ekspresywna; wyrażają pozwytywny stosunek mówiącego

zgrubienie – wyraz wyrażający wielkość czegoś

*funkcja ekspresywna; wyrażają negatywny stosunek mówiącego

metafora - nietypowe połączenie wyrazów, dzięki któremu zyskują nowe znaczenie; przenośnia

powtórzenie - wielokrotne użycie tego samego elementu językowego w celu uzyskania rytmizacji, podkreślenia znaczenia, zwiększenia ekspresji.

pytanie retoryczne – pytanie zadane nie dla uzyskania odpowiedzi
*podkreślenie ważności wypowiedzianych słów
*skłonienie odbiorcy do przemyśleń

rym - zgodność brzmienia końcówek wyrazów, znajdujących się przeważnie na końcu wersów

rytm - zauważalna powtarzalność elementów składniowych

wyrazy dźwiękonaśladowcze (onomatopeje) - wyrazy lub zespóły wyrazów naśladujących dźwięki i odgłosy